Астанаға Словения елінің президенті осымен төртінші рет келіп кетті. Еуропаның дәл ортасындағы алақандай ғана (жер көлемі жағынан әлемде 150-орында), халқының саны Астананың тұрғындарынан сәл ғана көп (2 млн адам.) мемлекеттің басшысының сапары Қазақстан үшін үлкен маңызға ие.
Словения президенті Наташа Пирц-Мусар мен Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың бірлескен мәлімдемесінінен елең еткізген жаңалық: Словенияның Лука Копер теңіз айлағы Транскаспий бағытына, яғни Орта дәлізге қосылады! Басқаша айтсақ, Қазақстан Адриатикатеңізіне тікелей шығуға мүмкіндік алады.
Қытайдан бастау алып, Қазақстан арқылы Каспий асып, бір тармағы Қара теңіз арқылы, екінші тармағы Түркияны басып өтіп Еуропаға баратын тауар дәлізі біз үшін аса маңызды. Ал мұндай ірі инфрақұрылым жобалары геосаяси жағдайларға тікелей тәуелді. Бұл жай ғана логистика емес, қып-қызыл саясаттың, дипломатиялық келісімдердің, «сен маған, мен саған» дейтін алыс-берістің алаңы. Ал бұл дәлізге Ресей, Түркия секілді геосаяси аһуал тұрғысынан алғанда тұрақсыз ойыншылардың да қатысатынын ескерсек, Қазақстан үшін қауіпсіз, жайлы, қосымша бағыттарды қалыптастыру өте өзекті болып шыға келеді.
Словения – «Іздегенге сұрағанның» өзі. Кішкентай ғана бұл ел Еуропаны былай қойып, әлемдегі ең қауіпсіз әрі тұрақты мемлекеттің бірі саналады. Инфляция 1%-дан төмен, жұмыссыздық деңгейі 5%-дан аспайды. Дүниежүзілік банктің DoingBusiness рейтингінде Словения 190 елдің ішінде алдыңғы отыздықта. Ал «Халықаралық сауда» көрсеткіші бойынша тіпті алдыңғы үштікке кіреді. Жалпы ішкі өнімін жан басына шаққанда 30 мың евродан айналатын бақуатты мемлекет.
Яғни, Словения біз үшін – тұрақты, тиімді әрі өзгермейтін түсінікті ереже ұсынатын бағыт. Лука Копер айлағы былтыр жүк алыс-берісінен 345 миллион евро табыс тапқан. Жүздеген миллион евроға словендер барлық үдеріс автоматтандырылған, бір мезетте үлкен көлемдегі жүк, тауар тасымалын өткізуге қабілетті әрі терминалы жаңаланған порт салып қойған. Инфрақұрылымын дайындап, инвесторларға ыңғайлы ережесін әзірлеп алған ел енді біз секілді әріптестерге қызметін ұсынуда. Бұл нағыз өзара тиімді әріптестік. Осы арқылы біз ЕуроОдақ секілді әлемдегі ең бай нарыққа тұрақты бағыт ашамыз, көп сын-қатерден арыламыз және сапалы жақсы тауарларды арзан бағамен сатып алуға қол жеткіземіз.
Кішкентай Словенияның өзінен көп дүние алуға болады. Мәселен мұнда автокөлік өндірісінде 250-ден астам компания жұмыс істейді. Мұнда көлік құрастыру ғана емес, оның қосалқы бөлшектерін жасау дамыған. Елдегі жалпы өнеркәсіптің 10%-ы автокөлік өндірісіне тиесілі, Словенияның экспортының 12%-дан астамын береді. Жергілікті компаниялар Audi, BMW, Daimler, VW, MAN, Fordсекілді алпауыттармен қоян-қолтық жұмыс істейді. Фармацевтика саласы өз алдына үлкен әңгіме. Кез келгенімізге белгілі балаларға беретін Пиковит, жөтел басатын Гербион, асқазан-ішек ауруында ішетін Линекс дәрі, дәрумендерді өндіретін Krkaжәне Lek компаниялары – әлемдік фармацевтиканың белді ойыншылары.
Адриатика теңізіне Арқалықтың қандай қатысы бар дейсіз ғой? Қазақстан – аграрлы-индустриалды мемлекет. Ал әлемдегі ең қатты бидайдың Торғай даласында өсетінін білесіз бе? Қатты бидайға әлемде сұраныс жоғары. Мысалы Италия әйгілі спагетти, макарон өнімдерінің сапасын жақсарту үшін өзінде өсетін жұмсақ бидайға қатты бидайды қосады. Апеннин түбегіндегі ел қатты бидай сортын Қазақстаннан да сатып алады. Сол Италияңыз Словенияның құдай қосқан көршісі. Егіншіліктің интенсивті технологиясын дұрыс және ауқымды түрде пайдаланған жағдайда Қазақстан қазіргідей жылына 12-16 миллион тоннаның орнына 50 миллион тоннаға дейін бидай өсіре алатыны туралы атақты академик Рахым Оразалиевтің айтқаны бар. Және бұл нақты есептерге сүйеніп шығарылған сан.
Екіншіден, Торғай ежелден мал шаруашылығына маманданған өңір. Арқалықтың төсінде жайылған малдың еті брендке айналып та кеткен. Органолептикалық қасиеті, сапасы жағынан өте жақсы көрсеткіштерге ие. Міне, аграрлық салада осындай әлеуетке ие алып аймақ ең маңызды күрежолдардан кесіліп қалған. Жақында өткен Ұлттық құрылтайдың IV отырысында президент Қ-Ж. Тоқаевтың Қазақстанның батыс өңірлерін астанамен Арқалық, Торғай және Ырғыз арқылы қосатын ауқымды автокөлік жолы құрылысын бастау туралы мәлімдемесі осы проблеманы шешудің төте жолы. Бұл инфрақұрылым жобасы елдің ішкі көлік байланысын күшейтіп қана қоймайды, Торғай даласына Транскаспий көлік бағытына тікелей жол ашады. 560 шақырым! Орталық Қазақстандағы аграрлық саланы түлетіп жіберуге, оның экспорттық әлеуетіне жан бітіруге кедергі келтіріп келген осы қашықтық енді еңсеріледі. Бұл шын мәніндегі жергілікті бизнестің даму жолы болады. Инвестиция көшін бастайды. Аз уақытта торғайлықтар Еуропаға ет, бидай сатып, төгілген терінің зейнетін көреді.
Міне, Арқалық пен Адриатика теңізінің арасында осындай байланыс, осындай зор мүмкіндік жатыр. «Жолды жүрген еңсереді» дейді қазақ. Бағыт айқын, оған апарар жол түзу болса, одан басқа не керек?
Фото: t.me/aqorda_resmi